Spookrijders: hoe reageren?

Dit is het soort ongeval dat de voorpagina’s van de kranten haalt. Een frontale botsing met een spookrijder zorgt namelijk altijd voor heel wat emotie en verontwaardiging. Toch komt dit type ongeval heel weinig voor: volgens de cijfers van Vias (voormalig BIVV) gebeurt dit gemiddeld zo’n vijftien keer per jaar in België. Gelukkig veroorzaken niet alle spookrijders een ongeval: de federale politie telt immers tussen de 350 en 400 spookrijders per jaar op onze autosnelwegen.

Waarom hebben we het over een ‘spookrijder’?

Het bruuske en irrationele aspect van deze ‘verschijning’ – een soort hallucinatie – zou het gebruik van de term ‘spookrijder’ kunnen verklaren. Andere landen zoals Frankrijk en Zwitserland hebben het simpelweg over chauffeurs ‘die in de tegengestelde richting rijden’.

Enkele cijfers en feiten

• Ongevallen door toedoen van een spookrijder maken maar 0,4% uit van het totale aantal ongevallen met lichamelijke letsels op de autosnelwegen, maar hebben wel 3,7% van de verkeersdoden op hun geweten.
• Deze ongevallen zijn dus 10 keer erger!
• De afgelopen 10 jaar maakten 143 ongevallen met een spookrijder 327 slachtoffers, onder wie 45 doden en 282 gewonden.
• Bij 1 ongeval op 6 overlijdt de spookrijder.
• 38% van de ongevallen met lichamelijke letsels gebeuren ‘s nachts en vooral tijdens het weekend.
• Maart zou de gevaarlijkste maand zijn, maar we weten niet waarom.

Wie zijn deze spookrijders?

Het is niet zo eenvoudig om een stereotiep profiel op te stellen van de typische spookrijder, maar vaak gaat het om ouderen. 21% van deze ‘verstrooide bestuurders’ is ouder dan 65, terwijl ouderen slechts bij 4% van alle ongevallen op autosnelwegen betrokken zijn. Maar de de schijf van de 25-tot 49-jarigen telt de meeste spookrijders: 44%!

Oorzaak nummer 1: alcohol

Bij 1 ongeval op 4 was de bestuurder onder invloed van alcohol. Andere onderzoeken tonen echter aan dat het aandeel spookrijders onder invloed van alcohol 50% zou bedragen! Het is moeilijk om er een exact cijfer op te kleven, want spookrijders onderaan niet systematisch een alcoholtest.

Andere oorzaken:

• Drugs of geneesmiddelen
• Verwarring door de onduidelijke situatie (verlichting, signalisatie, ...). Weinig verkeer kan de verwarring nog groter maken.
• Verstrooiing of onoplettendheid
• Zelfmoordneigingen, weddenschappen of challenges.

Welke sancties kan een spookrijder opgelegd krijgen?

In de tegengestelde richting op een autosnelweg rijden is een overtreding van de vierde graad, de ergste overtreding die er is, aangezien ze mensen rechtstreeks in gevaar brengt. Er vindt geen onmiddellijke inning of minnelijke schikking plaats, maar de spookrijder krijgt wel een dagvaarding om voor de politierechtbank te verschijnen. De sancties zijn een boete van € 320 tot € 4000 en een rijverbod van 8 dagen tot 5 jaar. Ook onmiddellijke intrekking van het rijbewijs is mogelijk.

Wat moet je doen als je een spookrijder tegenkomt?

Wanneer een spookrijder je pad kruist, heb je maar weinig tijd om te reageren. Je rijdt namelijk naar elkaar toe tegen een hoge snelheid. Dit zijn drie tips om een ramp te helpen vermijden:

1.  Vertraag en ga uiterst rechts rijden, desnoods op de pechstrook. Studies tonen immers aan dat spookrijders geneigd zijn om rechts te rijden in ‘hun rijrichting’, dus op de linkerrijstrook voor jou.
2.  Knipper eventueel met je grote lichten wanneer je een spookrijder kruist. Doe dit pas op het laatste moment om de spookrijder niet in paniek te brengen.
3.  Zet de waarschuwings-/knipperlichten aan en stop zodra je kan om de politiediensten te melden dat er een spookrijder op de weg rijdt. Geef exact op waar je je bevindt en in welke richting je rijdt.

Vergeet niet dat het heel belangrijk is om deze informatie massaal te delen. Je kunt dit in real time doorgeven (of worden gewaarschuwd) via verkeersinfo-apps zoals Touring Mobilis.

Wat moet je doen als je de autosnelweg in tegengestelde richting bent opgereden?

Als je ooit zelf verstrooid als spookrijder de weg oprijdt, kun je je op deze manier redden uit deze hachelijke situatie:

• Vertraag en zet je dimlichten en waarschuwings-/knipperlichten aan.
• Ga vooral niet sneller rijden om de volgende afrit te nemen en de autosnelweg te verlaten: hoe hoger je snelheid, hoe minder tijd je hebt om te reageren en hoe ernstiger een eventueel ongeval zal zijn.
• Als er een voertuig frontaal op je afkomt, ga dan uiterst rechts rijden zodat de wagen een uitwijkmanoeuvre kan doen.
• Komt er geen voertuig op je af en zodra de weg vrij is, rij je onmiddellijk naar de pechstrook en stop je de wagen.
• Neem meteen contact op met de politie.