Image
fietshelm

8 op de 10 Belgen wil dat een fietshelm voor kinderen verplicht wordt, zo blijkt uit een enquête van Vias institute. Is de fietshelm verplichten een goed idee? Touring sprak met voor- en tegenstanders.

Neurochirurg Bart Depreitere van het UZ Leuven wordt regelmatig geconfronteerd met de gevolgen van fietsongevallen. En die kunnen zeer ernstig zijn. “Bij een fietsongeval is de kans groot dat je op je hoofd terechtkomt. Dat komt door de manier waarop je op een fiets zit. Als je valt met de fiets, kan je daarom alleen maar hopen dat je een helm draagt. We worden geboren met één stel hersenen, en als die beschadigd worden, is dat voor de rest van je leven. Hersenen kunnen zich niet herstellen. Daarom verdienen ze bescherming.”

Dat een helm effectief beschermt bij een val op het hoofd, blijkt uit internationaal wetenschappelijk onderzoek. Het dragen van de fietshelm reduceert het risico op een ernstig hoofdletsel met 60%. En 37% van de dodelijke slachtoffers die geen fietshelm droegen, hadden kunnen overleven als ze een fietshelm hadden gedragen. “In landen of regio's waar een helmplicht werd ingevoerd, daalt het risico op hoofdletsels en hersenschade duidelijk. We weten dat sinds de jaren 80, en dat wordt door niets tegengesproken”, zegt Bart Depreitere.

Iedereen een helm?

Op basis van die cijfers pleit Vias institute ervoor om het dragen van een helm actief te promoten, en op korte termijn te verplichten voor kinderen tot 14 jaar. Volgens een enquête van Vias zouden 8 op 10 Belgen voorstander zijn van een helmplicht voor kinderen.

Maar als een helm beschermt bij een val, moeten we de helm dan niet meteen voor alle fietsers verplichten? Dat zou een heel slecht idee zijn, vinden fietsersverenigingen GRACQ en de Fietsersbond. Hun argument: een veralgemeende helmplicht leidt tot minder fietsers. “Voorbeelden uit het buitenland tonen aan dat het aantal fietsers daalt na de invoering van een helmplicht”, zegt Wies Callens van de Fietsersbond. “We willen fietsgebruik net stimuleren, zeker voor korte verplaatsingen. Cru gesteld: als we willen vermijden dat mensen op zondag in de auto stappen om een kilometer verder koffiekoeken te gaan kopen, dan moeten we zeker geen regeltjes opleggen die fietsen zouden ontmoedigen.”

Hoe meer fietsers, hoe veiliger

Een daling van het aantal fietsers zou ook nefast zijn voor de veiligheid van de overblijvende fietsers. Dat komt door het safety by numbers effect: hoe meer mensen fietsen, hoe veiliger het voor de fietser wordt. In fietsland Nederland draagt slechts 0,1% van de fietsers een helm, maar lopen fietsers minder kans om in een ongeval om het leven te komen. In landen waar minder gefietst wordt is het risico op dodelijke ongelukken dan weer hoger, hoewel de fietshelm er vaker gedragen wordt.

Liever veiligere fietspaden

De fietsersverenigingen vinden ook dat de discussie over helmplicht de verantwoordelijkheid te eenzijdig bij de individuele fietser legt. Ze wijzen op de taak van de wegbeheerders – gewesten en gemeenten – om voor een veilige fietsinfrastructuur te zorgen. “De meeste fietsongevallen zijn ongevallen zonder tegenpartij, zoals een valpartij of een botsing tegen een voorwerp”, legt Wies Callens uit. “De oorzaak is vaak een slecht onderhouden of onveilig fietspad. Investeren in betere en bredere fietspaden, aangepast aan het groeiend aantal fietsers en aan de verschillende soorten fietsen die vandaag gebruikt worden, zou een veel groter effect hebben op de verkeersveiligheid dan iedereen verplichten een helm te dragen.”

Voor Bart Depreitere is het een én-én verhaal. “Uiteraard moet de overheid investeren in goede infrastructuur, met brede en afgescheiden fietspaden zoals in Nederland. Alleen: in Nederland gebeuren ook fietsongevallen, door onoplettendheid, verstrooidheid, slechte stuurcontrole. En dan kan je maar beter een helm dragen.”

Het standpunt van Touring

Touring is voorstander voor een verplichte helmdracht voor kinderen tot de leeftijd van 14 jaar. Ouderen moeten voor zichzelf uitmaken of ze een helm dragen of niet. Maar het is belangrijk om sterke sensibiliseringscampagnes te voeren om het dragen van de helm zoveel mogelijk te bevorderen. Er zijn voldoende onderzoeken die het belang van een fietshelm en de impact op de verkeersveiligheid aantonen. En er zijn voldoende mooie modellen op de markt die een groter publiek aanspreken dan in het verleden.

Hoe doen andere landen het?

Australië voerde al in 1990 een helmplicht in voor alle fietsers, dus ook voor volwassenen. In Europa is er een algemene helmplicht in Slovakije en in Spanje. In Oostenrijk, Kroatië, Tsjechië, Estland, Frankrijk, Letland, Malta, Slovenië en Zweden moeten kinderen een fietshelm dragen; de leeftijdsgrens gaat daarbij van 10 jaar in Malta tot 18 jaar in Tsjechië.

Wat met snelle fietsen?

Voor speed-pedelecs, die tot 45 km/u halen, is het dragen van een helm wel verplicht. Dit kan een bromfietshelm zijn die voldoet aan de ECE22.05-norm, maar het mag ook een gewone fietshelm zijn. Hou er wel rekening mee dat een gewone fietshelm ontworpen en getest wordt om je te beschermen bij een snelheid van 20 km/u. Er bestaat nog geen Europese norm voor aangepaste fietshelmen voor speed-pedelecs.

Als u wil investeren in een goede fietshelm, ga dan zeker na of hij aan de normen voldoet en beantwoordt aan wat u verwacht.